Harf İnkılabı ve Millet Mektepleri

Bu çalışmada Osmanlı’daki alfabe tartışmalarına, Harf İnkılâbı ve Millet Mekteplerine, bu mekteplerin faaliyetleri ve Milli Mücadele sonrasında yaşananlara değinilmiştir.

Osmanlı Devleti döneminde “harf ıslahı” meselesini gündeme ilk getiren Münif Paşa’dır. Ardından da Ahundzâde Fetih Ali tarafından Arap harfleri ıslahı ve matbaa yazısı mevzu edilmiştir. Sonraki dönemlerde de harf ıslahı meselesinin tartışıldığı, gündemde kaldığı görülmüştür. Birinci Dünya Savaşı sırasında Enver Paşa tarafından haberleşmeyi hızlandırmak için uygulanan “Enver Paşa yazısı” ya da “ordu elifbası” mühim bir girişim olarak gösterilebilir. Cumhuriyetin ilânından sonra, başta uluslararası rakamların kabulü olmak üzere, 1928’de gerçekleştirilen Harf İnkılâbıyla ıslahın son şekli verilmiştir. Ardından yeni harflerin öğretilmesi amacıyla bütün yurtta Millet Mektepleri açılarak okuma yazma seferberliğine başlanmıştır. Millet Mektepleri 28 Mayıs 1928’de Bakanlar Kurulu kararıyla açılmış, 8 Kasım 1928’de de Gazi Mustafa Kemal Paşa, Millet Mekteplerinin başkanlığı ve başöğretmenliğini kabul etmiştir. 11 Kasım 1928’de ise Bakanlar Kurulu’nda Millet Mektepleri Talimatnamesi kabul edilmiş, böylece kuruluş aşaması tamamlanan Millet Mekteplerinin yurt içinde örgütlenme süreci başlamıştır.

Harf İnkılâbı ve Millet Mekteplerinin ele alındığı bu çalışmada Zonguldak örneği üzerinden bir inceleme de yapılmıştır. Harf İnkılâbı ve Millet Mekteplerinin Zonguldak’a yansımaları, Zonguldak vilayetindeki Millet Mekteplerinin faaliyetleri, öğretmenlerin yeni harfleri öğretme çabaları vb. birçok mesele yine Zonguldak örneği ile ele alınmıştır. İstatistikî veriler ve arşiv belgeleriyle yapılan değerlendirme, meseleyi daha iyi idrak etme konusunda okuyucuya bir ışık tutacaktır.