Tanıdıklarım

1936’da Yedigün dergisinde tefrika edilen Tanıdıklarım’da, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin ateşli muharriri, ömrü boyunca fikir ve matbuat hürriyeti, vatan menfaati uğrunda dostluk, siyasi birliktelik tanımayıp tenkit ve takbih oklarını kimseden sakınmayan Hüseyin Cahit Yalçın’ın revnaklı kaleminden 34 portre yer almaktadır:

Taşıdığı büyük unvanların gölgesinde sadelikle ve iltimassızca Osmanlı ordularını idare eden Enver Paşa’nın; maddî emelsiz, temiz ve hudutsuz bir vatan aşkının, bir Türklük idealinin emrinde söz ve süs adamı olarak değil, işini mükemmelen gören bir iş adamı olarak çalışan Talât Paşa’nın; kendisini arayan, her temiz hakikat membaından kana kana içmek için dolaşan bir seyyah ve bağlı kaldığı Türklük hedefinden gözlerini hiç ayırmayan bir ülkücü olarak Ziya Gökalp’ın;ferdiyet ve hürriyet tutkunu, açık, entrikasız ve idealist insan meziyetlerinin sahibi Ahmet Ağaoğlu’nun; Abdülhamit’e sövdüğü için yargılanıp asılma tehlikesinden gazel okuyarak kurtulan seyyah-ı âlem, neşeli ve cevval serseri Ubeydullah Efendi’nin; İttihat ve Terakki muhitinin demokratik havasıyla kaynaşamayan aristokrat ruhlu ve mizaçlı, teşrifat düşkünü, bununla beraber Osmanlı İmparatorluğu çökerken Mısırlı bir prens olduğunu hiç hatırlamadan son dakikaya kadar Türk kalan Sait Halim Paşa’nın; bütün emellerini fikrinin ve idealinin gerçekleşmesinde toplayan, tehcirdeki rolü sebebiyle şark vilayetlerinde heykeli dikilmesi gereken hararetli, samimi ve feragatli Bahattin Şakir’in; hürriyeti ve Türkçülüğü en yüksek iman olarak tanıyan, bir seyyah, bir derviş, bir peygamber ruhu neşrederek zahitçe yaşayan, İttihat ve Terakki’nin ateşli halk hatibi Ömer Naci’nin; bütün bu yüksek seciyeli insanların yanında Hüseyin Cahit’in yaban domuzuna benzettiği, Serfiçe’nin Rum mebusu Türk düşmanı Buşo ve eski miskin İstanbul köpeklerine benzettiği Gümülcineli İsmail gibi isimlerin pek şahsî portreleriyle zenginleşen önemli bir kaynak, Tanıdıklarım.